Uzyskałeś postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialny akt poświadczenia dziedziczenia, co dalej?
Po uzyskaniu prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia, w zależności od ich treści, pojawiają się kolejne problemy, które spadkobierca powinien rozwiązać. Może okazać się, że niezbędne będzie dokonanie działu spadku.
Nie będzie takiej konieczności, w sytuacji gdy jest tylko
jeden spadkobierca.
Natomiast, jeśli do spadku zostało powołanych kilku spadkobierców sprawa się nieco komplikuje. Tym
bardziej, jeśli spadkobiercy, co nie jest rzadkością, pozostają ze sobą w
mniejszym lub większym konflikcie.
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, jak również akt poświadczenia dziedziczenia określa wyłącznie, kto dziedziczy spadek i w jakiej części (w jakim ułamku).
W sprawie o dział spadku niezbędne jest wskazanie wszystkich składników, które weszły w skład spadku.
Ugodowy dział spadku
W sytuacji, kiedy spadkobiercy dojdą do porozumienia, co do działu spadku, nie trzeba zwracać się do sądu. Działu można dokonać poprzez zawarcie pisemnej umowy. Jeśli w skład spadku wchodzi nieruchomość, do jego działu niezbędne będzie zawarcie umowy w formie aktu notarialnego.
Sądowy dział spadku
Ułamkowa część spadku, która jest wskazana na rzecz danego spadkobiercy w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku (akcie poświadczenia dziedziczenia) określa część, jaką odziedziczył konkretny spadkobierca w całym majątku spadkowym, a nie w konkretnych przedmiotach wchodzących w skład spadku. Oznacza to, że nawet składniki majątku, które wydawałoby się łatwo można podzielić, nie ulegają podziałowi przez proste przeliczenie, jaki ułamek danego prawa przysługuje konkretnej osobie.
Przykład
Jeżeli jest trzech spadkobierców, dziedziczących po 1/3 każdy, a w skład spadku weszła nieruchomość oraz środki pieniężne w kwocie 600 000 złotych, to jeden ze spadkobierców nie może, bez zgody pozostałych spadkobierców, zabrać 200 000 złotych uznając, że jest to jego część spadku.
W celu formalnego ustalenia, które z przedmiotów należących do majątku spadkowego przypadną konkretnemu spadkobiercy należy przeprowadzić dział spadku. W tym celu należy złożyć do sądu wniosek o dział spadku. Dopiero po dokonaniu działu spadku określone przedmioty stają się wyłączną własnością poszczególnych spadkobierców. Do czasu działu spadku majątek spadkowy stanowi jedną całość, zaś dopiero po przeprowadzeniu działu, spadkobiercy uzyskują prawo do przyznanych im składników majątku.
Prawo nie nakłada na spadkobierców obowiązku dokonania działu spadku, ani nie zobowiązuje do dokonania tego w jakimś wyznaczonym terminie. Dział spadku można przeprowadzić nawet kilka lat po śmierci spadkodawcy.
Brak dokonania działu spadku będzie skutkować tym, że przedmioty majątkowe należące do spadku będą traktowane, jako majątek spadkowy, a przez to zarząd tym majątkiem, w tym np. sprzedaż jego składników, będzie bardzo utrudniona.
W toku sprawy o dział spadku sąd ma obowiązek ustalić cały majątek spadkowy. Sąd będzie zobowiązywał strony do wskazania znanych im składników majątkowych, które weszły w skład spadku. W przypadku wątpliwości, co do składu masy spadkowej skierowanie sprawy do sądu może być jedyną drogą na uzyskanie informacji o przedmiotach wchodzących w jej skład. Na żądanie Sądu, banki oraz inne instytucje finansowe będą zobowiązane do wskazania wszystkich instrumentów finansowych zmarłego. Ponadto, inni uczestnicy postępowania o dział spadku, z pewnością będą odczuwali duży dyskomfort w sytuacji, gdy zamierzali ukryć przed nami jakiś składnik majątku spadkowego, aby zachować go wyłącznie dla siebie.
Ugoda po wszczęciu sprawy sądowej
Złożenie do sądu wniosku o dział spadku nie sprawia, że niemożliwe staje się zawarcie ugody w sprawie działu spadku. W toku sprawy, aż do wydania orzeczenia kończącego sprawę, strony mogą zdecydować się na ugodowy dział spadku.
Sąd wówczas sporządza protokół ugody, który podpisują strony i umarza postępowanie sądowe. Sąd wpisuje do protokołu treść ugody o dziale spadku, którą strony zawarły.
